جریان الکتریکی سه فاز که در قرن 19 توسط مهندس برق روسی ایجاد شد . در حال حاظر در صنایع و کاربرد های متنوعی به کار می رود این موتور با صرفه‌ترین راه برای انتقال انرژی الکتریکی از طریق کابل سه فاز (سه رشته) می باشد و ساخت موتورهای قدرتمند و راحت از نظر کار را امکان پذیر ساخته است.
موتور سه فاز
موتور سه فاز مدارهای الکتریکی دستگاهی است شامل سه مدار با نیروهای محرکه الکتریکی متناوب با فرکانس یکسان ، که نسبت به یکدیگر به اندازه 1/3 دوره اختلاف فاز دارند . هر تک مدار از این دستگاه فاز نامیده می‌شوند، دستگاه جریانهای متناوب با اختلاف فاز در این مدارها به جریان سه فاز معروف است. تقریبا تمام مولدهایی که در نیروگاههای الکتریکی نصب می‌شوند مولدهای سه فاز هستند. یک چنین مولدی اصولا ترکیبی از سه مولد AC در یک ماشین است. این مولدها به طوری طراحی می‌شوند که با برق سه فاز همخوانی داشته باشند .
ساختمان موتور سه فاز
موتور سه فاز شامل سه سیم پیچ جدا از هم است که در پوسته ماشین است و نسبت به یکدیگر با فرکانس برابر القا می‌شوند، ولی در لحظه‌هایی که این نیروهای محرکه الکتریکی به 0 می‌رسند (یک مقدار بیشینه به دست می‌آورند) به اندازه یک سوم دوره نسبت به یکدیگر اختلاف فاز دارند.
پریز برق سه فاز
برق سه فاز را می‌توان با استفاده از یک پریز
سه فاز(سه تایی) ، تغذیه کرد. اغلب پریزهای برق ، پریزهای دو رشته ای یا 220 ولت .ورودی های بالایی و پایینی را می‌توان در صورت تمایل از هم جدا کرد ،در این صورت یک مدار شکن دو قطب ی(جدا کننده) مورد نیاز است. گزینه دو برابر کردن را می‌توان به سه برابر کردن
گسترش داد، تا اینکه سه پریز دوگانه را بتوان با یک نول مشترک از یک منبع
سه فاز تغذیه کرد. عموماً یک مدار شکن سه قطب تریپ عمومی 15 میلی آمپر برای
تغذیه چنین پریزی به کار می‌رود. این امر بارهای سه فاز تکی را قادر
می‌سازد تا به صورت یک توالی فازی تغذیه شوند، مثالی از این بار یک لامپ با
سه حباب است. برای داشتن عملکردی بدون چشمک زنی ، سه حباب هر کدام با یک
دوشاخه جدا نصب می‌شوند و با اختلاف فاز 120 درجه‌ای نسبت به هم از یک پریز
سه تایی راه اندازی می‌شوند. بالای پریزها لامپهای نئون قرار داده شد هوجی تا
توالی فاز را در بارهای سه خر.که توالی صحیح فاز ها مورد نیاز است نشان
دهد .
نحوه اتصال فازهای موتور سه فاز
- هر سیم پیچ مولد سه فاز مستقل است. با اتصال سیمها به آنها می‌توان سه مدار مستقلی به دست آورد که به بارهای گوناگون ، مثلا لامپها ، انرژی می‌رسانند، در این حالت برای انتقال تمام انرژی شش سیم مورد نیاز است. البته می‌توان سیم پیچهای مولد سه فاز را چنان وصل کرد که بتوان این کار را با چهار و حتی سه سیم انجام داد، یعنی به مقدار زیادی در مصرف سیمها صرفه جویی کرد. اولین این روشها به اتصال ستاره‌ای معروف است.
- اتصال ستاره‌ای عبارت از این که پایان همه سیم پیچها به نقطه‌ای از مولد اتصال می‌یابند که به آن نقطه خنثی(نول یا زمین) می‌گویند مولد به کمک چهار سیم به مصرف کننده‌های انرژی متصل می‌شود.
- سه رشته از کابل که از نقاط شروع سیم پیچها گرفته می‌شوند و سیم نول که به نقطه زمین مولد متصل می گردد بنابراین ، با اتصال ستاره‌ای یک دستگاه چهار رشته ای حاصل می‌گردد. ولتاژ بین خنثی و شروع یک فاز ، ولتاژ فاز نامیده می‌شود، و در نهایت عم می نماید .
- ولتاژهای فاز را به طور کلی ولتاژهای خط را به طور کلی با Ul نمایش می‌دهند. محاسبات نشان می‌دهد که بین دامنه (یا مقدار مؤثر) ولتاژهای فاز و خط دستگاه سه فاز در اتصال ستاره‌ای رابطه زیر وجود دارد. .
- بنابراین ، اگر ولتاژ فاز مولدی 127V باشد، ولتاژ خط بین سیم پیچهای مولدی که به طور ستاره‌ای متصل شده اند Ul=220 V است. اگر Uph=220 V باشد، آنگاه Ul=380 V خواهد بود.
- اتصال برق سه فاز برای موتور های مورد استفاده قرار می گیرد که توان بالایی دارند (معادن و کارخانه جات) و دارای ولتاژ بالا یی نیز هستند مانند 6 کیلو ولت به بالا و باعث کاهش هدر رفتن برق در آن ها می گردد .